අල්ලස් කොමිසමේ ස්වාධීනත්වයට PFMA පනතෙන් තර්ජනයක්!

2024 අංක 44 දරන පොදු මූල්‍ය කළමනාකරණ පනතේ (PFMA) 21 වගන්තිය ක්‍රියාත්මක වීම මගින් අල්ලස් හෝ දූෂණ චෝදනා විමර්ශන කොමිෂන් සභාවේ (CIABOC) මූල්‍යමය හා ආයතනික ස්වාධීනත්වයට හානි වන බවට ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ශ්‍රී ලංකා (TISL) ආයතනය දැඩි කනස්සල්ල පළ කරයි. TISL නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටින්නේ, PFMA පනතේ 21 වගන්තියට අනුව, සෑම අයවැය ආයතනයක්ම භාණ්ඩාගාරය විසින් නිකුත් කරනු ලබන “අයවැය කැඳවීමේ චක්‍රලේඛයට” අනුකූලව තම අයවැය ඇස්තමේන්තු සකස් කර ඉදිරිපත් කළ යුතු බවයි. මෙම වගන්තිය මගින් මුදල් අමාත්‍යාංශයට වියදම් සීමා පැනවීමටත්, සවිස්තරාත්මක ප්‍රතිපත්තිමය මඟපෙන්වීම් නිකුත් කිරීමටත්, භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයා විසින් අවශ්‍ය යැයි සලකනු ලබන වෙනත් උපදෙස් ඇතුළත් කිරීමටත් බලය පවරයි. ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවක් ලෙස CIABOC, 2023 අංක 9 දරන දූෂණ විරෝධී පනත යටතේ එහි වාර්ෂික අයවැය ඇස්තමේන්තු සෘජුවම පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතව තිබුණද, PFMA පනත මගින් එම අයවැය මුදල් අමාත්‍යාංශය හරහා ඉදිරිපත් කිරීමට අවශ්‍ය වන අතර, ඕනෑම ආයෝජන වැඩසටහනක් සඳහා මුදල් අමාත්‍යාංශයේ අනුමැතිය ද අවශ්‍ය වේ. මෙය දූෂණ විරෝධී පනතේ ස්ථාපිත කර ඇති ආරක්ෂණ විධිවිධානවලින් බරපතල ලෙස බැහැරවීමක් වන අතර, CIABOC හි ආයතනික හා මූල්‍ය ස්වාධීනත්වයට වල කැපීමක් ලෙස TISL අවධාරණය කරයි. මෙම විධිවිධානය පිටුපස ඇති අරමුණ මූල්‍ය විනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම වුවද, විධායක පාලනයෙන් නිදහස්ව පැවතිය යුතු වැදගත් අධීක්ෂණ ආයතනයක ස්වාධීනත්වයට සහ මෙහෙයුම් අඛණ්ඩතාවයට එය බරපතල අවදානම් ඇති කරයි. ශ්‍රී ලංකාව පාර්ශවකරුවෙකු වන එක්සත් ජාතීන්ගේ දූෂණයට එරෙහි සම්මුතිය (UNCAC) සහ දූෂණ විරෝධී ආයතන පිළිබඳ ජකර්තා මූලධර්ම (Jakarta Principles) මගින්, දූෂණ විරෝධී ආයතනවලට ඔවුන්ගේ කාර්යයන් ඵලදායීව ඉටු කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් ස්වාධීනත්වයක් සහ සම්පත් තිබිය යුතු බවට නිර්දේශ කරයි. ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රමුඛතම දූෂණ විරෝධී ආයතනය වන CIABOC හට පාර්ලිමේන්තුවට වගකියමින් තම මූල්‍ය සම්පත් ස්වාධීනව සැලසුම් කිරීමට, වෙන් කිරීමට සහ කළමනාකරණය කිරීමට හැකි විය යුතුය. සිය ප්‍රමුඛතා තීරණය කිරීමේ සහ ආයතනික ධාරිතාව ශක්තිමත් කිරීමේ හැකියාව රඳා පවතින්නේ බාහිර බලපෑම්වලින් තොරව අරමුදල් වෙත ප්‍රවේශ වීමට ඇති හැකියාව මතයි. සීමාවන් සහ ප්‍රතිපත්තිමය මඟපෙන්වීම් පනවන භාණ්ඩාගාරය විසින් නිකුත් කරන ලද චක්‍රලේඛයකට CIABOC හි අයවැය යටත් කිරීම මගින් එම කොමිෂන් සභාවේ මූල්‍ය ස්වාධීනත්වය විධායක අධීක්ෂණය යටතට පත් කරයි. PFMA පනතේ 21 වගන්තිය දැනට පවතින ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීම දූෂණ විරෝධී පනතින් ප්‍රවේශමෙන් සකස් කර ඇති ආරක්ෂණ විධිවිධාන උල්ලංඝනය කිරීමේ අවදානමක් ඇති කරයි. CIABOC වැනි ආයතනයක අයවැය සහ මෙහෙයුම් නම්යශීලීභාවය අමාත්‍යාංශ උපදෙස් මගින් සීමා වූ විට, අපක්ෂපාතීව හා ස්වාධීනව කටයුතු කිරීමේ හැකියාව නොවැළැක්විය හැකි ලෙස දුර්වල වේ. මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ දූෂණ විරෝධී න්‍යාය පත්‍රයට සහ යහපාලනය සඳහා වන රාජ්‍ය කැපවීමට දුරදිග යන බලපෑම් ඇති කළ හැකිය. PFMA වැනි මහජන අරමුදල් කළමනාකරණය වැඩිදියුණු කිරීමට අදහස් කරන ප්‍රතිසංස්කරණ, මූල්‍ය අඛණ්ඩතාව තහවුරු කිරීමට සහ දූෂණයට එරෙහිව සටන් කිරීමට භාර දී ඇති ආයතනවල ස්වාධීනත්වය සීමා කිරීමට නොව ශක්තිමත් කිරීමට ඉලක්ක කළ යුතු බව TISL වැඩිදුරටත් කියා සිටී. TISL ආයතනය විධායක ශාඛාවෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ, පොදු මූල්‍ය කළමනාකරණ පනත සහ අනෙකුත් සියලුම නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම CIABOC වැනි අධීක්ෂණ ආයතන ආරක්ෂා කිරීම සඳහා පද්ධතිය තුළ ගොඩනගා ඇති ආරක්ෂණ විධිවිධානවලට වල නොකැපීමට හෝ ඒවා ඛාදනය නොකිරීමට වග බලා ගන්නා ලෙසයි. නව නීති ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල බලතල සමඟ ගැටෙන විට රජය ප්‍රවේශමෙන් කටයුතු කළ යුතුය. ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රමාණවත් නොවන නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේ විවෘතභාවය සහ උපදේශනය වඩාත් වැඩිදියුණු කිරීමේ අවශ්‍යතාව මෙම තත්වය නැවත වරක් ඉස්මතු කරන බව TISL පෙන්වා දෙයි. පාලනය ශක්තිමත් කිරීමට අදහස් කරන ප්‍රතිසංස්කරණ ආයතනික ස්වාධීනත්වය දුර්වල නොවන බව සහතික කිරීම සඳහා වඩාත් විනිවිද පෙනෙන සහ සහභාගීත්වයෙන් යුත් ව්‍යවස්ථාදායක කෙටුම්පත් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.