වාහන ආනයනයෙන් ආදායම අහසට! – මුල් මාස 6 තුළ රාජ්‍ය ආදායම 24.8%කින් ඉහළට

2025 වසරේ මුල් මාස හය තුළ රජයේ මූල්‍ය තත්ත්වය සැලකිය යුතු ලෙස ශක්තිමත් වී ඇති අතර, ප්‍රදාන හැර මුළු ආදායම පසුගිය වසරේ එම කාලය තුළ වාර්තා වූ රුපියල් බිලියන 1,860.6 සිට 24.8% කින් ඉහළ ගොස් රුපියල් බිලියන 2,321.7ක් දක්වා ළඟා වී ඇත.​මෙම කාර්ය සාධනය, 2025 සඳහා වන වාර්ෂික ඇස්තමේන්තුවෙන් 46.8%ක් සපුරා ඇති අතර, එය බදු ආදායමේ 25.9% ක විශාල වර්ධනයක් හේතුවෙන් සිදු වී ඇත. බදු එකතු කිරීම් මෙම මාස හයේ කාලය තුළ රුපියල් බිලියන 2,152.1ක් දක්වා ළඟා වූ අතර එය 2024 වසරේ මුල් භාගයේදී එකතු කරන ලද රුපියල් බිලියන 1,709.3ට සාපේක්ෂව කැපී පෙනෙන වැඩිවීමකි.​මෙම ශක්තිමත් කාර්ය සාධනයට හේතු වී ඇත්තේ, ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින ප්‍රතිපත්ති මූලික කරගත් මූල්‍ය තහවුරු කිරීමේ (fiscal consolidation) පියවරයන්හි පූර්ණ බලපෑම සහ ආදායම් පරිපාලනය වැඩි දියුණු වීමයි. දේශීය ආර්ථික කටයුතුවල පුනර්ජීවනය සහ විශේෂයෙන්ම වාහන ආනයන තහනම ඉවත් කිරීම ඇතුළු ආනයන සීමා ලිහිල් කිරීම ද ආදායම් එකතු කිරීමට සැලකිය යුතු පෙළඹවීමක් ලබා දී ඇත.මුළු බදු එකතුවෙන් 34% ක් දායක වූ වැට් බද්ද (VAT) විශාලතම තනි ආදායම් ප්‍රභවය ලෙස පැවතුණි. වැට් බදු එකතු කිරීම් 27.6% කින් සැලකිය යුතු ලෙස වර්ධනය වී රුපියල් බිලියන 787.3 ක් විය. වැට් අනුපාතය 18% දක්වා ඉහළ නැංවීම සහ ලියාපදිංචි කිරීමේ සීමාව අඩු කිරීම වැනි ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් හේතුවෙන් දේශීය වැට් බදු ආදායම 22.6% කින් (රු. බිලියන 433.4 දක්වා) ඉහළ ගියේය. ඒ සමඟම, මෝටර් රථ ආනයන නීති ලිහිල් කිරීම සෘජුවම පිළිබිඹු කරමින්, ආනයන මත වැට් බදු ආදායම 34.3% කින් (රු. බිලියන 354.0 දක්වා) ඉහළ ගියේය.​ආදායම් බදු: දෙවන විශාලතම දායකයා වන ආදායම් බදු (මුළු ආදායමෙන් 21%) 9.2% කින් වර්ධනය වී රුපියල් බිලියන 488.5 ක් වාර්තා කළේය. වැඩි දියුණු කළ අනුකූලතා පියවරයන් හේතුවෙන් ඉහළ සංස්ථාපිත ආදායම් බදු (CIT) සහ අත්තිකාරම් පෞද්ගලික ආදායම් බදු (APIT) ගෙවීම් මෙයට හේතු විය. APIT ගෙවීම් 13.2% කින් (රු. බිලියන 113.4 දක්වා) ඉහළ ගිය අතර, පෞද්ගලික ආදායම් බදු (PIT) එකතු කිරීම් 37.4% කින් (රු. බිලියන 30.7 දක්වා) ඉහළ ගියේය. රාජ්‍ය අංශයේ වැටුප් සංශෝධන සහ පුද්ගලික අංශයේ අවම වැටුප් වැඩි කිරීම PIT වැඩිවීමට හේතු විය. පොලී මත රඳවා ගැනීමේ බදු ආදායම සුළු වශයෙන් 1.2% කින් (රු. බිලියන 86.1 දක්වා) අඩුවීමක් දක්නට ලැබුණි, එය මහ බැංකුව විසින් සිදු කරන ලද පොලී අනුපාත අඩු කිරීම් මාලාවට හේතු විය.​ වඩා වර්ධනයක් දක්නට ලැබුණේ සුරාබදු වලින් වන අතර, එය සමස්තයක් ලෙස 41.4% කින් ඉහළ ගොස් රුපියල් බිලියන 399.2 ක් වාර්තා කළේය. 2025 පෙබරවාරි මාසයේ සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි මෝටර් රථ ආනයනය සඳහා වූ සීමා ඉවත් කිරීම මෙයට ප්‍රධාන වශයෙන්ම හේතු විය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, මෝටර් රථ සඳහා වූ සුරාබදු ආදායම 335.6% කින් ඉහළ ගොස් 2024 වසරේ එම කාලය තුළ වාර්තා වූ රුපියල් බිලියන 29.6 හා සසඳන විට 2025 මුල් මාස හය තුළ රුපියල් බිලියන 129.1 ක් උපයා ඇත. ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන වලින් ලැබෙන ආදායම ද 15.5% කින් (රු. බිලියන 112.0 දක්වා) ඉහළ ගිය අතර, මත්පැන් සුරාබදු 9.2% කින් (රු. බිලියන 108.2 දක්වා) වර්ධනය විය. ඊට වෙනස්ව, සිගරට් වලින් ලැබෙන ආදායම 17.9% කින් (රු. බිලියන 44.0 දක්වා) පහත වැටී ඇත.බාහිර වෙළඳාම මත පනවා ඇති බදු ද මෙම ප්‍රවණතාව පිළිබිඹු කරමින් 36.8% කින් වර්ධනය වී රුපියල් බිලියන 298.4 ක් විය. නව 20% ක CID සහ මෝටර් රථ ආනයනය සඳහා පනවන ලද 50% ක අධිභාරය හේතුවෙන් රේගු ආනයන බද්ද (CID) 92.7% කින් (රු. බිලියන 94.0 දක්වා) ඉහළ ගියේය. අර්තාපල් සහ ලූණු වැනි ද්‍රව්‍ය මෙන්ම ලුණු සහ සහල් ආනයනය මත බදු අනුපාත ඉහළ නැංවීම හේතුවෙන් විශේෂ වෙළඳ භාණ්ඩ බද්ද (SCL) 70.5% කින් (රු. බිලියන 77.6 දක්වා) ඉහළ ගියේය.​සමාජ ආරක්ෂණ දායකත්ව බදු (SSCL) ආදායම ද 18.7% කින් වර්ධනය වී රුපියල් බිලියන 141.6 ක් විය.​බදු නොවන ආදායම ද 12.1% කින් වර්ධනය වී රුපියල් බිලියන 169.6 ක් දක්වා ළඟා වූ අතර එය ධනාත්මක මූල්‍ය තත්ත්වයට දායක විය. පොලී ආදායම්, දඩ, ගාස්තු සහ සමාජ ආරක්ෂණ දායකත්ව ඉහළ යාම මෙයට ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු විය.